“Όπου ακούς τραγούδια να πηγαίνεις. Οι κακοί δεν τραγουδούν”
Τα τελευταία χρόνια κυκλοφορεί στο διαδίκτυο μια θεωρία, σχετικά με την βασική συχνότητα κουρδίσματος των οργάνων στην “δυτική μουσική”.
Λέγοντας κούρδισμα εννοούμε την “συμφωνία” που κάνουν οι μουσικοί μεταξύ τους προκειμένου οι ίδιες νότες που παράγουν (ΝΤΟ, ΜΙ κλπ) να έχουν ακριβώς την ίδια συχνότητα, κύκλους ανά δευτερόλεπτο. Αν έχετε πχ πάει σε μια συναυλία μεγάλης ορχήστρας θα έχετε παρατηρήσει πως πριν ξεκινήσει η συναυλία ένα οξύ όργανο (το όμποε) ή το πιάνο ή κάποιος μουσικός δίνει μια νότα και οι υπόλοιποι κουρδίζουν πάνω σε αυτό. Έχει καθοριστεί λοιπόν πως για να είμαστε όλοι κουρδισμένοι μεταξύ μας πρέπει το ΛΑ να είναι στα 440 Hz, στους 440 κύκλους ανά δευτερόλεπτο. Τέλεια; Αμ, δε! Κάποιες ορχήστρες αποφασίζουν διαφορετικά! Έτσι κουρδίζουν και στα 442 Hz, κάποιοι 443 Hz και διάφορα άλλα. Τα 440 Hz πάντως είναι το επίσημο κούρδισμα και προκαθορισμένο στους υπολογιστές και στα μουσικά προγράμματα, άρα σε ένα μεγάλο μέρος της ηχογραφημένης μουσικής που παράγεται μέσω αυτών.
H συγκεκριμένη θεωρία λέει πως αυτό είναι λάθος. Τα 440 Hz ορίστηκαν επίτηδες σαν βασική συχνότητα, για να απομακρύνουν τον άνθρωπο από την αρμονία και την εσωτερική ηρεμία. Η φύση και το σύμπαν ως ιδανική συχνότητα ορίζουν τα 432 Hz. Άρα η μουσική που παράγεται πλέον με αυτό το κούρδισμα προκαλεί πολλά προβλήματα στον άνθρωπο ως μονάδα αλλά και στην συνύπαρξη του με τους γύρω.
Παρακάτω λοιπόν επιστρατεύω την λογική μου και την γνώση μου περί της μουσικής και της ακουστικής και εξετάζω τα δεδομένα που μας δίνει αυτή η θεωρία και οι θιασώτες της.
1. Λένε:“Η συχνότητα 440 συγκρούεται με την συχνότητα των ανθρώπινων ενεργειακών κέντρων”
Η μουσική δεν είναι μια σκέτη ημιτονοειδής κυματομορφή (το ηχόχρωμα που ακούμε όταν καλούμε στο τηλέφωνο)! Η μουσική είναι ένα τεράστιο σύνολο πολλών ημιτονοειδών κυματομορφών σε διαφορετικές εντάσεις. Κάθε νότα που παίζουμε φέρει ένα σύνολο αρμονικών (και μη) συχνοτήτων που μάλιστα για κάποια msec συμπίπτουν με αυτές της νότας που έπεται καθώς και τον θόρυβο από την αρχική ατάκα. Και όταν παίξουμε πολλές νότες μαζί, μια συγχορδία για παράδειγμα, οι αρμονικοί πολλαπλασιάζονται. Βάλτε μέσα στην εξίσωση και άλλα όργανα που μπορεί να παίζουν και άλλους θορύβους από το περιβάλλον κατά την ακρόαση και άλλους εξωτερικούς συντονισμούς και ενισχύσεις-παραμορφώσεις…
Για παράδειγμα ένα άρπισμα-arpeggio (διαδοχικό παίξιμο νοτών με κάποιες αποστάσεις μεταξύ τους) με πατημένο πεντάλ στο πιάνο μπορεί να έχει ενεργοποιήσει, ας πούμε, 20 νότες. Κάποιες χορδές είναι διπλές ή τριπλές. Κάποιες άλλες ακούγονται λόγω συντονισμού. Οι ατάκες των νοτών (το αρχικό χτύπημα του σφυριού στην χορδή) είναι σχεδόν θόρυβος. Άρα κάποιες χιλιάδες αρμονικών επιτίθενται στα αυτιά μας και στον εγκέφαλο μας. Νoμίζω ότι εκει πια ο εγκέφαλος μας έχει ξεχάσει τα 432, τα 440 και τα 450 και ασχολείται με τις διαστηματικές σχέσεις των νοτών, την δυναμική, την ταχύτητα και πολλά άλλα.
2. Λένε:”Αρχαία αιγυπτιακά και ελληνικά μουσικά όργανα που έχουν βρεθεί είναι συντονισμένα στην A432 Hz”
Δηλαδή μετά από χιλιάδες χρόνια βρέθηκαν πλήρη όργανα, και είχαν επάνω τις χορδές τους, και ήταν και κουρδισμένα…
Και πες πως αποδείχθηκε αυτό εργαστηριακά (που δεν έχω δει κάτι σχετικό). Επειδή το είχαν οι Αρχαίοι Έλληνες ή οι Αιγύπτιοι σημαίνει πως είναι σώνει και ντε αυτό το ιδεώδες;
3. Λένε:“Έχουν γίνει πειράματα όπου η μουσική μόλις “χαμηλώσει” από 440 σε 432 οι ακροατές αισθάνονται καλύτερα”
Στην ψυχολογία υπάρχει ο όρος “confirmation bias“. H τάση δηλαδή τα γεγονότα να επιβεβαιώνουν αυτό που ήδη πιστεύουμε. Φανταστείτε πόσο έντονο και επιδραστικό είναι το “confirmation bias” που έχει υπάρξει αιτία αεροπορικών δυστυχημάτων από εξαιρετικά εκπαιδευμένους πιλότους! Αν λοιπόν κάποιος έχει έστω και λίγο πειστεί από την θεωρία του 432 τότε είναι πιθανόν να προσλαμβάνει ως “καλύτερη” την μουσική στα 432 ειδικά γνωρίζοντας ποια είναι αυτή. Αλλά ακόμα και να μην είναι έτσι.
Αν μία μουσική, όχι ηχογραφημένη αλλά παιγμένη, ζωντανά μπροστά μας, χαμηλώσει τονικότητα μπαίνουν στο εύρος των συχνοτήτων που ακούμε και κάποιες άλλες που πριν έφευγαν πιο ψηλά, εκτός της ακουστικής μας δυνατότητας. Άρα ακούμε περισσότερες αρμονικές συχνότητες, δηλαδή πιο “πλούσιο” αποτέλεσμα.
Αν μια μουσική ηχογραφημένη, ψηφιακά, κατέβει σε συχνότητα οι αρμονικές που είναι καταγεγραμμένες, μπαίνουν τώρα στο ακουστικό μας φάσμα με αποτέλεσμα να ακούμε πάλι πιο “πλούσιο” ηχόχρωμα.
Αν τέλος λάβουμε υπόψιν πως το αυτί μας δεν ακούει γραμμικά αλλά κάποιες συχνότητες τις προσλαμβάνει ως πιο δυνατές σε ένταση καταλαβαίνουμε τι αλλαγές επιφέρει αυτή η μικρή μεταφορά τονικότητας…
4. Λένε“Υπαρχουν video που δείχνουν μεταλλικές πλάκες, που όταν τις δονείς σε αυτή την συχνότητα και τα πολλαπλάσια της δημιουργούν ομοιόμορφα σχήματα και patterns στην επιφάνεια τους”
Κάθε υλικό σώμα έχει μια ιδιοσυχνότητα, δηλαδή μια συχνότητα στην οποία συντονίζεται. Σε αυτές τις πλάκες προφανώς ήταν αυτή. Σε άλλες θα είναι άλλη…
5. Λένε “Ο στόχος είναι να μας κρατήσει αφελείς και υπάκοους. Να κυριαρχήσει η βία και οι πόλεμοι στον πλανήτη”
Ενώ όλα τα προηγούμενα χρόνια ζούσαμε ειρηνικά, χωρίς πολέμους, αδελφωμένοι…
6. Αγνοούνε εντελώς άλλα βασικά στοιχεία της μουσικής τα οποία πραγματικά προκαλούν και ενεργοποιούν συναισθήματα όπως:
α. ο ρυθμός (τσιφτετέλι, ρεγκετόνε, τσάμικο)
β. η ταχύτητα-bpm (αργό-γρήγορο)
γ. η ένταση είτε μέσω της ενίσχυσης είτε μέσω της πρόσθεσης οργάνων
δ. η σχέση έντασης μεταξύ μπάσων, μεσαίων και υψηλών συχνοτήτων, η ισοστάθμιση.
ε. το περιεχόμενο των στίχων (αν πρόκειται για τραγούδι)
στ. τρόπος εκφοράς των φωνητικών (αν πρόκειται για τραγούδι) και ο τρόπος παιξίματος των οργάνων.
ζ. Οι κορυφώσεις της μελωδίας
η. Η εναρμόνιση
Η μουσική, ως τέχνη, είναι ένα ευρύ, συνολικό φαινόμενο. Η επίδραση της επάνω μας και η δημιουργία της εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες γεωγραφικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς. Έχει να κάνει με την ηλικία, την εμπειρία, τα ακούσματα, το γούστο. Εξαρτάται από την συγκεκριμένη στιγμή ακρόασης, από το marketing και από την εικόνα.
Ας μην κάνουμε λοιπόν πρόχειρες και εύκολες εκτιμήσεις. Και ας ρωτάμε και κανέναν ειδικό.
Ο Δημήτρης Δερμάνης είναι μουσικός παραγωγός, σχεδιαστής ήχων και keyboardist.
Λάτρης των synthesizer και των μουσικών μηχανών εκτείνει την δραστηριότητα του σε ένα ευρύ μουσικό φάσμα.
Είναι υπεύθυνος του τομέα Μουσικής Τεχνολογίας – Ηχοληψίας του ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ
