Μαύρισμα: Μία αντίδραση άμυνας του δέρματος στον ήλιο.

Γράφει ο Δρ. Εμμανουήλ Μαθιουλάκης, Διευθυντής της Σχολής Υγείας του ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ.

Δύο λόγια για το μαύρισμα

Το μαύρισμα είναι η διαδικασία με την οποία το χρώμα του δέρματος γίνεται πιο σκούρο και αυτό οφείλεται στην έκθεση υπεριώδους ακτινοβολίας του ήλιου ή σε διαφορετική περίπτωση, σε συσκευές τεχνητού μαυρίσματος. Το μαύρισμα του δέρματος είναι επιβλαβές, και η  βλάβη στο γονιδίωμα, στο DNA, των κυττάρων του δέρματος αθροιστικά, οδηγεί σε πρόωρη γήρανση που σημαίνει ρυτίδες, χαλαρό δέρμα, ηλιακές εφηλίδες, καθώς και σε καρκίνο του δέρματος σε περιπτώσεις αλλοίωσης και ενδεχομένως ασύμμετρου και άτακτου πολλαπλασιασμού επιθηλιακών κυττάρων του δέρματος.  Σε κάθε περίπτωση, κατά καιρούς ακούγονται διάφορες απόψεις και θεωρίες σχετικά με το μαύρισμα που καλό θα ήταν -και το επιβάλει άλλωστε και το καλοκαίρι- να γίνει μία αναφορά. Θα έχει το ενδιαφέρον της..

Ψέματα και αλήθειες

Υπάρχουν διάφορα που ακούγονται για το μαύρισμα. Ενδεχομένως να έχουμε ακούσει ότι:

• Το μαύρισμα προστατεύει από τον ήλιο και είναι υγιεινό.

Η αλήθεια όμως είναι ότι ένα έντονο μαύρισμα σε ένα λευκό δέρμα προσφέρει δείκτη προστασίας περίπου SPF4 (μέτριος δείκτης).  Σίγουρα ένα μαύρισμα προσφέρει ενίσχυση στην άμυνα του δέρματος στην υπεριώδη ακτινοβολία. Όσον αφορά τον δείκτη SPF (Sun Prοtection Factor) είναι μια αξιόπιστη μέτρηση της προστασίας του ανθρώπινου δέρματος από τις ακτίνες UVB.

• Το ηλιακό έγκαυμα δεν προκαλείται μέσα στο νερό ή στη συννεφιά.

Για να το σκεφτούμε όμως καλύτερα, καθώς το 85% της ηλιακής ακτινοβολίας διαπερνά τα σύννεφα άνετα και δεν παρεμποδίζεται, ενώ η ομίχλη, έχει βρεθεί ότι αυξάνει την έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία. Το νερό προσφέρει πολύ μικρή προστασία από την UV ακτινοβολία και, λόγω ανάκλασης, θα λέγαμε ότι εντείνει την έκθεση στην ακτινοβολία.

• Το αντηλιακό με προστατεύει για πάρα πολλές ώρες και μπορώ να κάνω όση ώρα θέλω ηλιοθεραπεία. Το χειμώνα πάλι, δεν χρειάζεται να χρησιμοποιώ αντιηλιακό.

Τα αντιηλιακά αποσκοπούν στο να αυξηθεί η προστασία στην ακούσια έκθεση στον ήλιο. Η προστασία αυτή έχει απόλυτη εξάρτηση από το πόσο σωστά τα εφαρμόζουμε. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να προστατεύουμε το δέρμα μας από την ακτινοβολία είτε καλοκαίρι (που είναι περισσότερο εκτεθειμένο) αλλά και χειμώνα. Οι υπεριώδης ακτίνες και οι δράσεις τους δεν επηρεάζονται από τον καιρό, την υγρασία και τη θερμοκρασία. Τον χειμώνα, σε περίπτωση που κυκλοφορούμε πολλές ώρες, θα πρέπει να φοράμε αντιηλιακό στις περιοχές που εκτίθενται.

• Με τις συσκευές τεχνητού μαυρίσματος (solarium) τι γίνεται; Μπορώ να κάνω άφοβα συνεδρίες;

Η χρήση των συσκευών τεχνητού μαυρίσματος θα πρέπει να αποφεύγεται, καθώς είναι αποδεδειγμένη επιστημονικά η καρκινογόνος δράση τους. Έχει υπολογιστεί ότι οι άνθρωποι που κάνουν χρήση ανάλογων συσκευών έχουν 80% περισσότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο δέρματος (ήτοι μελάνωμα) σε σύγκριση με αυτούς που δεν χρησιμοποιούν. Η υπεριώδης ακτινοβολία θα επιδράσει σε κάθε περίπτωση στο DNA των κυττάρων του επιθηλιακού ιστού,  με αποτέλεσμα αθροιστικά  και σε χρόνια έκθεση να αυξάνονται οι πιθανότητες να προκληθεί καρκίνος του δέρματος. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι οι αμυντικοί μηχανισμοί και κυρίως ο μηχανισμός αναγνώρισης λανθασμένης τοποθέτησης βάσης στην κυτταρική διαίρεση για το νέο κύτταρο (μίτωση) που λέγεται εκτοπισμός ολιγονουκλεοτιδίου, εκπίπτει όσο περνούν τα χρόνια.

Στο τέλος…

Θα πρέπει να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο κυρίως από τις 12:00-17:00, καθώς εκείνες τις ώρες η δύναμη της ακτινοβολίας είναι πολύ ισχυρή και η βλάβη που θα μπορούσε να προκληθεί σε επαναλαμβανόμενη έκθεση και χωρίς προστασία είναι μεγάλη. Η σωστή ενημέρωση και το ενδιαφέρον για την υγεία τους δέρματος επιβάλλεται. Άλλωστε, πως θα μπορούσε να μην είναι έτσι όταν πρόκειται για τον μεγαλύτερο ιστό του ανθρώπινου σώματος που ένας από τους πιο σπουδαίους του ρόλους, βάσει φυσιολογίας, είναι η προστασία των ευαίσθητων ιστών που βρίσκονται εσωτερικά. Η προστασία του υποδόριου ιστού εξαρτάται από το δέρμα. Οφείλουμε αυτή την ασπίδα να την φροντίζουμε σωστά. Δεν θα πρέπει να παραληφθεί το ενδεχόμενο εγκαύματος από την ακτινοβολία που θα δημιουργήσει φλεγμονές στο δέρμα και θα αλλοιώσει την αμυντική του δράση.  

Σπούδασε στη Σχολή Υγείας του ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ