Η σπουδάστρια του τμήματος Β. Νοσηλευτικής Τραυματολογίας, Σοφία Τσιτσιριδάκη, μας εξηγεί για τους παθογόνους μικροοργανισμούς και τους μηχανισμούς άμυνας.
Δες παρακάτω την περίληψη της τελικής της εργασίας για τον Ιούνιο 2020.
Θέμα: “Οι παθογόνοι μικροοργανισμοί και οι μηχανισμοί άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού“.
Σπουδάστρια: Σοφία Τσιτσιριδάκη | Εισηγητής: Ευάγγελος Αγγελακόπουλος
Στην παρούσα εργασία, αναλύθηκε το θέμα των παθογόνων μικροοργανισμών και των μηχανισμών άμυνας του οργανισμού. Σκοπός είναι η γνώση και η κατανόηση της δράσης όλων των μικροοργανισμών, αλλά και των αμυντικών μηχανισμών του οργανισμού ενάντια στα αντιγόνα που εισέρχονται και ενεργοποιούν το ανοσοβιολογικό σύστημα. Το ανοσοβιολογικό/ανοσοποιητικό σύστημα είναι ο μηχανισμός άμυνας του οργανισμού, ενάντια ενός παθογόνου μικροβίου. Οι μικροοργανισμοί δεν είναι μόνο παθογόνοι. Υπάρχουν και οι χρήσιμοι, απαραίτητοι για την παραγωγή διαφόρων ενζύμων του οργανισμού και οι δυνητικά παθογόνοι, οι οποίοι υπάρχουν φυσικά στον οργανισμό, αλλά γίνονται παθογόνοι εάν για κάποιο λόγο αυξηθούν ή μεταναστεύσουν σε άλλους ιστούς ή όργανα.
Οι τέσσερις βασικοί παθογόνοι μικροοργανισμοί είναι τα πρωτόζωα, οι μύκητες, τα βακτήρια και οι ιοί, οι οποίοι αποτελούν αυτοτελείς μορφές ζωής, καθώς δεν διαθέτουν δικό τους μεταβολικό μηχανισμό.
Από τις πιο θανατηφόρες ασθένειες παγκοσμίως που οφείλονται σε μικροοργανισμό, είναι το AIDS (Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας). Το AIDS οφείλεται στον ιό HIV (Human Immunodeficiency Virus) και ανήκει στους ρετροϊους δηλαδη έχει RNA γενετικό υλικό.
Για την αντιμετώπιση των παθογόνων μικροβίων ανακαλύφθηκαν τα αντιβιοτικά (τα οποία δεν δρούν κατά των ιών) και λόγω της αλόγιστης χρήσης τους, δημιουργούνται στελέχη βακτηρίων που είναι ανθετικά στα αντιβιοτικά. Για αυτόν τον λόγο, η ανάγκη ανακάλυψης νέων αντιβιοτικών, γίνεται όλο και μεγαλύτερη.
Όταν, λοιπόν, ένας παθογόνος μικροοργανισμός εισβάλει στον οργανισμό, ενεργοποίειται το ανοσοβιολογικό σύστημα, η γενικευμένη άμυνα, η οποία αποτελείται από εξωτερικούς και εσωτερικούς μηχανισμούς άμυνας. Οι εξωτερικοί μηχανισμοί άμυνας είναι το δέρμα και οι βλεννογόνοι. Εάν το μικρόβιο καταφέρει να περάσει τους πρώτους μηχανισμούς, έπειτα συναντά τους εσωτερικούς μηχανισμούς άμυνας όπου είναι η φαγοκυττάρωση (τα φαγοκύτταρα καταστρέφουν το αντιγόνο), ο πυρετός (προκαλείται ένα δυσμενές ζεστό περιβάλλον για τα αντιγόνα) και η φλεγμονώδης αντίδραση (πόνος, οίδημα, ερυθρότητα, τοπική αύξηση θερμοκρασίας).
Εάν και πάλι η άμυνα του οργανισμού δεν καταφέρει να καταστρέψει τον μικροοργανισμό, ενεργοποιείται ο μηχανισμός ειδικής άμυνας. Η διαφορά του με τις κατηγορίες που προαναφέρθηκαν, είναι ότι ο συγκεκριμένος μηχανισμός έχει δύο χαρακτηριστικά που αυτόματα τον καθιστούν ειδικευμένο. Αυτά είναι: η εξειδίκευση, δηλαδή τα προϊοντα της ανοσοβιολογικής απόκρισης θα δράσουν μόνο ενάντια της ουσίας που προκάλεσε την παραγωγή τους και η μνήμη, δηλαδή η ικανότητα του οργανισμού να θυμάται το μικρόβιο το οποίο έχει έρθει σε επαφή οπότε την επόμενη φορά που θα έρθει ξανά σε επαφή με το ίδιο, αντιδρά γρηγορότερα.
Η ικανότητα του οργανισμού να παράγει κύτταρα και αντισώματα, αποτελεσματικά για την καταστροφή ενός μικροοργανισμού, ονομάζεται ανοσία και χωρίζεται σε ενεργητική και παθητική. Για να ενεργοποιηθεί η ενεργητική ανοσία πρέπει είτε να έρθει ο οργανισμός σε επαφή με ένα μικρόβιο (φυσικός τρόπος), είτε να δεχτεί μια ποσότητα εμβολίου (τεχνητός τρόπος). Στην παθητική ανοσία, χορηγούνται στον οργανισμό έτοιμα αντισώματα, που έχουν παραχθεί από άλλο οργανισμό. Επιτυγχάνεται είτε μέσω του πλακούντα από μητέρα σε έμβρυο και από το μητρικό γάλα από μητέρα σε νεογνό (φυσικός τρόπος), είτε με την χορήγηση ορού.
Όμως, ο ανθρώπινος οργανισμός δεν είναι αλάνθαστος και συχνά προκαλεί προβλήματα είτε με τα ίδια του τα κύτταρα (αυτοάνοσα νοσήματα), είτε με ουσίες που δεν είναι παθογόνες (αλλεργίες), είτε με ιστούς ή όργανα όπου ο δέκτης δεν τα αποδέχεται από τον δότη (απόρριψη μοσχεύματος).
Συνεπώς, παρά τα μερικά λάθη, ο οργανισμός του ανθρώπου, και κυρίως το ανοσοβιολογικό του, λειτουργεί ως μια πολύ καλά οργανωμένη, άρτια εκπαιδευμένη μηχανή που πάντα προσπαθεί να καταπολεμεί κάθε παθογόνο μικροοργανισμό που απειλεί την υγεία του.
Σπούδασε στη Σχολή Υγείας του ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ.